Yaşamanın sırrı vericiliktir.

Başka bir deyişle, başkalarının, toplulukların ve genel olarak dünyanın refahına katkıda bulunarak hayatımıza daha fazla anlam katabiliriz. Birçok yüksek profilli insan, finansal kaynaklarını desteğe ihtiyaç duyan topluluklara ve amaçlara bağışlamayı seçerek bu dersi öğrendi.

Ünlü hayırseverler, servetlerinin bir kısmını geri vererek büyük bir fark yaratıyor ve geniş hayran kitleleri için önemli bir örnek oluşturuyor: Mark Zuckerberg, Bill Gates, Tim Cook ve Sheryl Sandberg bu isimlerden sadece bazıları: Yeteneklerini veya varlıklarını kamu yararını gözeterek ihtiyaç sahibi kurumlarla paylaşan yardımseverler.

Giderek yaygınlaşan bir kavramın, teknoloji alanında öncüleri olan bu isimler; eğitim, sağlık, bilim ve çevre duyarlılığı konularında yaptıkları katkılarla, birçok kişi ve kuruma ilham veriyorlar.

Son yıllarda adını daha sık duymaya başladığımız bu kavram filantropizm.

Kelimenin Kökeni

Filantropizm Türkçeye, Fransızcadan geçmiş; kökeni; Yunanca “sevmek” (philo) ve “insan” (anthropos) sözcüklerinin birleşiminden meydana geliyor. Türkçede “insanseverlik” olarak bilinen filantropi, hayırseverliğin bir alt kategorisinde yer alır.

Filantropizm, daha uzun vadeli, sürdürülebilir ve stratejiktir. Bu yönüyle anında ve genellikle kısa döneme odaklanan hayırseverlikten ayrılır.
Kısaca hayırseverlik ihtiyacı olana balık verirken, filantropi balık tutmayı öğretir.

Filantropist iş insanları arasında ilk akla gelen isim Warren Buffet. 2000 yılından bu yana, hayır kurumlarına 46 milyar dolardan fazla bağışta bulunan Buffet dünyanın en büyük hayırseverlerinden biri olarak biliniyor. Berkshire Hathaway’in başkanı ve CEO’su Buffett’in serveti kabaca 96 milyar dolar değerinde ve bu rakam onu dünyanın en zengin 10 insanı listesine koyuyor. Buffett, şu ana kadar servetinin bir kısmını Bill ve Melinda Gates Vakfı, Susan Thompson Buffett Vakfı, Howard G. Buffett Vakfı, Sherwood Vakfı ve NoVo Vakfı’na bağışladı.

Tüm zamanların en başarılı NBA oyuncusu Michael Jordan da kendisini hayırseverliğe adayan insanlardan. Jordan, yaşam boyu büyümenin mümkün olduğunu, başkalarının yaşamlarında fark yaratarak kendi kişisel yolculuğuna devam ettiğini söylüyor.

Bir filantropist isim de edebiyat dünyasından sayalım: Harry Potter serisinin yaratıcısı J.K. Rowling.
60 milyon dolara servete sahip Rowling, aynı zamanda Lumos’un da kurucusu. Adını büyücülük serisindeki bir büyüden alan küresel hayır kurumu Lumos, haksız yere ailelerinden ayrılan ve yetimhanelere yerleştirilen çocuklara yardım etmeyi amaçlıyor. Lumos, çeşitli eğitim, sağlık ve sosyal bakım sistemi reformlarını savunuyor.
Rowling, parasal katkılarını uluslararası kampanya çabalarıyla destekleyen en açık sözlü hayırseverlerden biri oldu.

Nasıl Filantropist Olunur?

Ünlü filantropistlerin elinde bol miktarda kaynak ve başkalarına yardım etmek için neredeyse sınırsız fırsatları var. Büyük bir fark yaratmak için fonları, mesajlarını yaymak için sosyal sermayeleri var.
Aynı kaynaklara sahip olmayabilirsiniz, ancak yine de olumlu bir etki yaratma fırsatınız var. Mal veya para bağışı yapamıyorsanız, zamanınızı veya becerilerinizi bağışlayın.
Gerçek bir filantropist olmanın anlamı parayla değil, tutkuyla ilgili.

Silikon Vadisi’nin Filantropistleri

Mark Zuckerberg: Zuckerberg ve eşi Priscilla Chan, ömürleri boyunca sahip olacakları tüm servetlerinin %99’unu hayır kurumlarına bağışlama sözü verdiler. 2021 yılı itibariyle servetleri 135 milyar dolar. Bu da onları gezegendeki en büyük hayırseverlerden biri yapıyor. Zuckerberg ve Priscilla Chan, insanlara eşit fırsatlar sağlamayı amaçlayan Chan Zuckerberg Girişimi‘ni kurdular.

Bill Gates: Hayırseverliği ve yaptığı bağışlarla bilinen Microsoft’un kurucusu Gates, servetinin büyük kısmını filantropiye ayırdı. Sonradan boşandığı eşi Melinda Gates ile 2000’de kurduğu vakıf,“dünyanın her yerindeki bireylerin yaşam kalitesini iyileştirme” vizyonunu benimsedi.
Milyarlarca dolar harcayan Bill & Melinda Gates Vakfı Chicago’da eğitim kaynakları sağlamaktan Nijerya’da sağlık desteğine kadar her şeyi yaptı. Şimdiye kadarki en büyük bağış, aşılara erişimi artırmaya yardımcı olmak için GAVI Alliance’a 957.000.000 $ oldu. Dünyanın en büyük hayırseverlerinden ikisi olan Bill ve Melinda, ortak amaçları olan geri verme yoluyla dünyayı daha iyi bir yer haline getirmenin bir yolunu bulmuş görünüyor.

Jeff Bezos: Dünyanın en zengin adamı olan Bezos, geçmişte yeterince hayırseverlik yapmadığı için sıkça eleştiriliyordu. O da bunu ciddiye aldı. 2018’de, çoğunlukla evsiz ailelere yardım eden kar amacı gütmeyen kuruluşlara 2 milyar doların üzerinde bağış yaparak en iyi hayırsever oldu. Ayrıca düşük gelirli topluluklar için kar amacı gütmeyen anaokulları kurma girişimi başlattı. Kübalı bir göçmenin oğlu olan Jeff Bezos, iklim krizi için kurduğu Bezos Earth Fund için de 10 milyar dolar bağışladı.

Elon Musk: Paypal ve Tesla Motors’un kurucu ortağı; sürdürülebilir enerji, bilim, mühendislik eğitimi ve pediatrik sağlık konularında yatırımlar yapıyor. Ancak, 180 milyar dolarlık serveti ile dünyanın en zengin insanı olarak Bezos’la baş başa kalan Elon Musk, top filantropistler listesinde yer almıyor. Musk, şu anki net değerinin sadece yüzde 0,05’i kadar olan toplam bağışları nedeniyle sürekli eleştiriliyor.

Jack Dorsey: Twitter’ın kurucu ortağı Dorsey özellikle pandemi döneminde 1,1 milyar dolardan fazla bağış yaptı.
Joe Gebbia: Airbnb’nin 39 yaşındaki kurucu ortağı Joe Gebbia, şirketinin Aralık ayındaki ilk halka arzını takiben net değerinin yaklaşık 12 milyar dolara çıktığını gördü. 2020 boyunca, evsizlikle mücadele eden ve pandemi nedeniyle ekonomik olarak acı çeken insanlar için iki San Francisco hayır kurumuna 25 milyon dolar verdi.

Sergey Brin: Google’ın kurucu ortağı Sergey Brin, tıbbi araştırmalar (özellikle de Parkinson hastalığı), Rus göçmenlere destek ve Yahudi aleyhtarlığıyla mücadele konularında destekçi. Michael J. Fox Parkinson Araştırmaları Vakfı’nın en büyük destekçilerinden.

Ünlü Filantropistler

Oprah Winfrey: Hayırsever ünlüler denilince akla ilk gelen isimlerden: Oprah Winfrey. Verimli kariyeri boyunca Angel Network, Oprah Winfrey Foundation ve Oprah Winfrey Operating Foundation başta olmak üzere birçok seçkin kuruluşa milyonlarca dolar bağışladı.
Yalnızca Oprah Winfrey Vakfı’na 40 milyon dolardan fazla bağışta bulunarak, dünyanın her yerindeki kadınlara ve çocuklara eğitim ve sağlık hizmetleri konusunda yardım eli uzatıyor. Hayırseverliği geniş kapsamlı olmasına rağmen, Oprah üçüncü dünya ülkelerindeki genç kızlara öncelik veriyor, dünya çapında kadın eğitimini savunuyor. İyi ki varsın Oprah!

Beyoncé: Katrina kasırgası kazazedeleri için Survivor Vakfı’nı kuran Beyonce, yine kurucusu olduğu BeyGood vakfı temiz suya erişimi olmayanlar için çalışıyor.
Jerry Seinfeld: Komedyen, oyuncu ve filantropist Seinfeld ve eşi Jessica, hayırsever faaliyetleriyle yoksulluğu hafifletmeye kararlı, cömert ünlülerden. Birlikte, ihtiyacı olan insanlara giyim ve bebek malzemeleri gibi ürünleri sağlayarak aile yoksulluğunu ortadan kaldırmak olan GOOD+’ı kurdular.
Micheal J. Fox: Kendisi de Parkinson hastası olan Fox; Micheal J. Fox Vakfı ile Parkinson araştırmaları konusunda en bilinen vakıflardan birinin kurucusu ve destekleyicisi.

Leonardo DiCaprio: Doğal hayat ve deniz koruma konusunda destekleriyle bilinen ünlü aktör, okyanus koruma organizasyonu Oceana’ya 3 milyon dolar bağışladı.

George Lucas: Star Wars’un yönetmeni kendi adıyla anılan eğitim vakfına 4 milyon dolar bağışladı. Vakıf, ihtiyaç sahibi gençlerin hayallerini gerçekleştirebilmesi için kuruldu.

Angelina Jolie: Neredeyse filmlerinden çok hayırseverliği ile saygı duyulan Jolie, 2001’den bu yana mülteci konusunda çalışıyor. Londra School of Economics’te misafir profesör olarak da cinsel şiddet konusunda farkındalığın arttırılmasına odaklı konuşmalar yapıyor.

Will Smith: Eşi Jada ile Make-A-Wish vakfına 900 bin dolar bağışlayan sanatçı, beşeri bilimler ve sanat alanlarındaki destekleriyle biliniyor. Ailecek dahil oldukları vakıf üzerinden sağlık, eğitim konularına odaklanıyor.